Tłumaczenia medyczne – najtrudniejsze tłumaczenia

Przekłady medyczne oraz farmaceutyczne to trudna dziedzina tłumaczeń – takiego przekładu może dokonać jedynie osoba spełniająca określone wymagania, w tym oczywiście doskonale znająca język źródłowy i docelowy. Wymagana jest również specjalistyczna wiedza medyczna, biologiczna, chemiczna, a także – jako że mamy do czynienia z medycyną, ważna jest także znajomość terminologii łacińskiej.

Co to dokładnie są tłumaczenia medyczne i jakich dokumentów dotyczą? Między innymi do tłumaczeń medycznych możemy zaliczyć eksperckie artykuły naukowe (publikowane na przykład w czasopismach medycznych), czy też treści mające na celu poinformowanie pacjenta bądź jego rodzinę o stanie zdrowia.

Aby tłumaczenie było poprawne, należy wziąć pod uwagę przeznaczenie, uwarunkowania kulturowe oraz specyfikę danego języka. Wszelkie badania medyczne, informacje na temat lekarstw czy eksperckie artykuły wymagają zastosowania specjalistycznej terminologii w poprawnej formie, a objaśnienia pojęć muszą być ze sobą spójne w obu językach. Z kolei dokumenty, które trafiają do pacjenta, winny się charakteryzować jasnym i prostym przekazem – stosowanie w nich medycznej terminologii nie jest konieczne, koniecznym natomiast jest, by dla pacjenta w danym tekście wszystko było zrozumiałe.

W tłumaczeniach medycznych wiele trudności przysparza tłumaczenie nazw pochodzących ze starożytnych języków, niełatwe jest również tłumaczenie skrótów – skrót może wywodzić się z wielu źródeł, zatem jeżeli brakuje kontekstu, który by jasno i zrozumiale objaśnił, o jaką dokładnie chorobę chodzi, tłumacz musi się napracować, by odnaleźć te właściwe znaczenie.

W terminologii medycznej istnieją nazwy chorób pochodzące na przykład od imienia i nazwiska osoby, która pierwsza odkryła bądź opisała daną chorobę. Problem w tym, że często nazwa ta funkcjonuje tylko w jednym języku – nie jest to nazwa uniwersalna, obowiązująca we wszystkich państwach. Dlatego też tłumacz musi odnaleźć właściwą nazwę dla tej samej choroby, która uznana jest za oficjalną nazwę w języku docelowym. Gdyby tłumacz chciał dosłownie przetłumaczyć nazwę bez sprawdzenia jej oficjalnej nazwy w kraju użytkującym język przekładu – mogłoby to doprowadzić do błędów w leczeniu, a co za tym idzie do powikłań w chorobie pacjenta. Do takich przypadków niestety dochodziło już w historii medycyny.

Wydawać by się mogło, że oficjalny, zwięzły i naukowy język, stosowany w pismach medycznych winien ułatwić pracę tłumacza, jednakże niekoniecznie jest to prawdziwe stwierdzenie. Kłopot sprawia powszechność tłumaczenia – za niektórymi nazwami kryje się wiele znaczeń. Dobry tłumacz to taki, który wie o tym, że dana nazwa może oznaczać nie jedną, a kilka chorób i będzie wiedział za pomocą kontekstu, o które konkretnie znaczenie chodzi w danym źródle. Niestety i tutaj historia zna przypadki, kiedy błędnie przetłumaczono nazwę choroby, ponieważ wzięte pod uwagę zostało najpopularniejsze znaczenie. Dlatego w przypadku tłumaczeń medycznych należy zachować daleko posuniętą ostrożność – jakkolwiek by było, jest to odpowiedzialność za ludzkie zdrowie, a nawet drobne niedomówienia mogą spowodować niemałe komplikacje.

W grupie tłumaczeń medycznych wyróżniamy następujące dokumenty: dokumenty, ulotki, materiały, biuletyny informacyjne (są to dokumenty mające na celu przekazanie informacji zarówno lekarzowi, jak i pacjentowi). Istnieją także tłumaczenia medyczne – promocyjne mające na celu wypromować aptekę, zielarnię, firmę produkującą dane leki, dany ośrodek medyczny itp. – w tym przypadku tłumaczone są strony www, ulotki, broszury, biuletyny, artykuły w czasopismach opisujące na przykład działanie leku i inne. Kolejna grupa to tłumaczenia dla pracowników szpitali i innych ośrodków medycznych, tłumaczenia szkoleniowe dla personelu, tłumaczenia instrukcji obsługi urządzeń, z których korzystają lekarze, a także tłumaczenia dokumentacji szpitalnej – kart pacjenta, wypisów, różnego rodzaju zaświadczeń o stanie zdrowia czy zaleceń lekarza.

Tłumaczenia medyczne nie są dokumentami, które tłumacz może przekładać w dowolny sposób. Takie tłumaczenia określają ścisłe wytyczne ustanowione poprzez różne instytucje – w zależności od tego, o jakim konkretnie rodzaju tłumaczenia medycznego mowa. Między innymi przekład ulotki informacyjnej dotyczącej danego leku obwarowany jest wytycznymi nałożonymi poprzez Europejską Agencję Leków (EMEA – European Medicines Agency). Tłumacz dokumentów medycznych musi na bieżąco aktualizować swoją wiedzę na temat podanych wytycznych, gdyż nie są to stałe zalecenia. Wytyczne w kwestii badań klinicznych w Europie obwarowane są odpowiednią dyrektywą, istnieją także międzynarodowe formy dotyczące nazewnictwa chorób oraz wytyczne wyznaczane między innymi, przez European Pharmacopea dotyczące nazw poszczególnych lekarstw.

Podsumowując, tłumaczenia medyczne to praca przede wszystkim bardzo odpowiedzialna, wymagająca bardzo dużej wiedzy – na bieżąco aktualizowanej. Chcąc podjąć współpracę z agencją translatorską w zakresie tłumaczeń medycznych, warto sprawdzić referencje i ewentualnie zapytać o dotychczasowe doświadczenie w tłumaczeniach.